Phá vỡ 5 huyền thoại
sai lầm về lão hóa

Lời người điểm báo: Đọc các đề tài khác nhau là trò giải trí cố hữu của tôi với mục đích sống vui và bảo trì sức mạnh của trí óc. Khi đọc qua một đề tài nào cảm thấy có lợi, tôi tóm tắt và gởi cho anh em đọc với hy vọng là mọi người tiếp tục bảo vệ sức khỏe và nhất là trí óc lành mạnh cho một cuộc sống có mục đích và vui sống trong tuổi già. --S58

 

 

Huyền Thoại 1: Lão hóa chắc chắn có nghĩa là sức khỏe suy giảm.

Mặc dù đúng là sức khỏe đáng được lưu ý hơn theo tuổi tác, nhưng già đi không đương nhiên đồng nghĩa với sức khỏe kém. Trên thực tế, có nhiều vấn đề mà người ta thường đổ thừa cho tuổi già, nhưng thực sự là do cách lựa chọn lối sống của mình. Duy trì cách ăn uống chừng mực, luôn năng động và tránh những thói quen có hại (như hút thuốc lá hoặc uống quá nhiều rượu) có thể làm cho sức khỏe tốt trong lúc tuổi già. Đi thăm bác sĩ theo định kỳ, đắn đo và tự chăm sóc để ngừa bệnh cũng là chìa khóa để phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, giúp người cao tuổi luôn năng động, độc lập và phát triển mạnh mẽ.

Tập thể dục đặc biệt có hiệu quả trong việc bảo vệ sức khỏe tổng quát. Các hoạt động như đi bộ, làm vườn và yoga có thể giúp duy trì sức mạnh của bắp thịt, mật độ của xương và sức khỏe tim mạch đồng thời giảm nguy cơ mắc các bệnh lâu dài như tiểu đường và đau khớp xương. Ngay cả những chuyển động nhẹ nhàng, đều đặn cũng có thể cải thiện khả năng bình phục. Hơn nữa, các cuộc nghiên cứu cho thấy rằng khi ta có thái độ tích cực đối với tuổi già ta có thể cải thiện sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần.

 

Huyền thoại 2: Suy giảm về khả năng hiểu biết là điều không thể tránh khỏi.

Nhiều người nghĩ rằng họ sẽ phải đối diện với tình trạng suy giảm trí óc, đặc biệt là bị  lẫn lộn trong những năm cuối đời, nhưng thật ra không phải lúc nào cũng vậy. Mặc dù có một số vấn đề như giải quyết sự việc chậm lại một chút là điều bình thường, nhưng có nhiều khả năng tinh thần vẫn mạnh mẽ hoặc thậm chí cải thiện theo tuổi tác. Ví dụ, người lớn tuổi thường sáng suốt trong các lĩnh vực như giải quyết một số vấn đề, kiểm soát tình cảm và khai thác nguồn kiến thức sâu rộng của mình để đưa ra những hiểu biết sâu sắc về tinh thần, dựa trên kinh nghiệm sống.

Các cuộc nghiên cứu cho thấy duy trì hoạt động tinh thần, tham gia xã hội và khỏe mạnh về thể xác có thể mang lại sự kỳ diệu cho sức khỏe trí óc của chúng ta. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Aging cho thấy rằng việc tham gia vào các hoạt động xã hội ở độ tuổi trung niên và cao niên sẽ giảm nguy cơ mắc chứng bệnh mất trí từ 30% đến 50%. Các hoạt động khác — chẳng hạn như bắt đầu một sở thích mới, giải đáp các câu đố chữ hoặc các bài toán, làm website ..., hoặc chỉ đơn giản là tò mò về thế giới xung quanh — cũng có thể giúp chúng ta giữ cho trí óc minh mẫn. Hơn nữa chúng ta vẫn biết biết rằng tập thể dục, cách ăn uống chừng mực và ngủ đủ giấc đều giúp cho khả năng suy tư ở mọi lứa tuổi.

 

Huyền thoại 3: Người cao tuổi cần ít ngủ hơn.

Quan niệm cho rằng người cao niên cần ngủ ít hơn là một quan niệm sai lầm lớn. Mặc dù tuổi già có thể đi kèm với những thay đổi trong thói quen ngủ nghê của chúng ta — chẳng hạn như ngủ ít hơn, thức giấc thường xuyên hơn hoặc đi ngủ sớm hơn — nhưng nhu cầu ngủ vẫn không đổi. Người cao niên vẫn cần khoảng bảy đến chín giờ ngủ mỗi đêm, tương tự như những người trẻ tuổi. Bất kể tuổi tác, ngủ đủ giấc là điều cần thiết cho sức khỏe, khả năng hiểu biết và tình trạng cảm xúc. Khi người cao niên liên tục ngủ ít hơn mức cần thiết, họ có thể có các vấn đề gồm suy giảm trí nhớ, suy yếu khả năng miễn dịch và tăng nguy cơ mắc các bệnh lâu dài như bệnh tim hoặc tiểu đường.

Các cuộc nghiên cứu cho thấy rằng những thay đổi về phẩm chất của giấc ngủ khi chúng ta già đi thường liên quan đến các yếu tố bên ngoài hơn là nhu cầu sinh học. Ví dụ, các vấn đề về sức khỏe, thuốc men và thói quen của lối sống đều có thể làm gián đoạn giấc ngủ của chúng ta. Thực hành các điều kiện tốt cho giấc ngủ — chẳng hạn như duy trì giờ đi ngủ nhất định, hạn chế sử dụng caffeine hoặc rượu và điện thoại trước khi đi ngủ và duy trì hoạt động thể chất — có thể giúp cải thiện phẩm chất của giấc ngủ nói chung. 

 

Huyền thoại 4: Bạn không thể học những điều mới khi đã già.

 

Câu nói "bạn không thể dạy một con chó già những trò chơi mới" là rất xa với sự thật. Từ việc học ngôn ngữ đến việc thành thạo một nhạc cụ hoặc khám phá các khiếu kỹ thuật, không có giới hạn nào về những gì mà người lớn tuổi có thể đạt được. Nhiều người thậm chí còn thấy rằng họ học khá hơn khi về già, thường là vì họ có mục đích rõ ràng hơn và có nhiều thời gian hơn để đạt được những mục tiêu đã chọn. Và hơn nữa bộ não của con người vẫn giữ được khả năng phát triển và thích nghi trong suốt cuộc đời, nhờ vào khả năng thay đổi của cấu trúc thần kinh -- khả năng tự tổ chức lại của bộ não bằng cách hình thành các nối kết thần kinh mới. Khả năng đáng chú ý này cho phép người lớn tuổi học các các kỹ thuật mới, theo đuổi sở thích hoặc bắt đầu con đường sự nghiệp hoàn toàn mới.

 

Học những điều mới khi chúng ta già đi không chỉ mang lại phần thưởng cho bản thân mà còn mang lại thêm những lợi ích cho sức khỏe của trí nhớ. Một nghiên cứu do Hiệp hội Khoa học Tâm lý đã tìm thấy rằng những người lớn tuổi học nhiều tài nghệ mới cùng một lúc có những cải thiện đáng kể về sự hiểu biết, ủng hộ quan điểm cho rằng hoạt động giúp gia tăng trí nhớ của tuổi già.

 

Huyền thoại 5: Những năm tháng đẹp nhất đã qua.

Xã hội thường gắn liền tuổi trẻ với thành công, chấp nhận huyền thoại cho rằng những năm tháng tươi đẹp nhất của ta đã qua khi ta già đi. Nhưng thật sự là đam mê và tiềm năng thì không có ngày hết hạn. Nhiều người lớn tuổi đạt được nhiều việc đáng chú ý, chứng minh rằng tuổi tác không phải là rào cản đối với thành công. Duy trì hoạt động là điều cần thiết cho sức sống về thể xác lẫn tinh thần, và nhiều người lớn tuổi đã đón nhận những thử thách mới. Diana Nyad, ở tuổi 64, đã trở thành người đầu tiên bơi 110 dặm từ Cuba đến Florida mà không có lồng bảo vệ cá mập, trong khi Fauja Singh đã chạy marathon đầu tiên lúc ông được 89 tuổi và tiếp tục thực hiện các cuộc đua đường trường sau khi được 100 tuổi.

Sáng tạo và canh tân cũng tiếp tục phát triển theo tuổi tác, nhờ vào những kinh nghiệm sống và quan điểm tích lũy của chúng ta. Tác giả Bonnie Garmus đã xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tay vô cùng nổi tiếng "Lessons in Chemistry" khi bà đã ngoài 60 tuổi, và bà chúa thời trang kiêm người mẫu Linda Rodin đã khởi nghiệp thành công một "beauty empire" sau khi bước sang tuổi 50. Những thành công này, cùng với vô số thành tựu lớn nhỏ khác mà người lớn tuổi đã đạt được, chứng minh rằng già đi không phải là để "cái đỉnh cao danh vọng" của chúng ta lại sau lưng — mà là phát huy những gì chúng ta đã học được, nắm lấy những cơ hội mới và tiếp tục phát triển và thành công.

 

Phaolo Sáng điểm báo

Fairfax, VA, June 19, 2025